O Φώσφορος στο έδαφος
Ο φώσφορος βρίσκεται στο έδαφος σε ανόργανη και οργανική μορφή. Η συνολική ποσότητα κυμαίνεται σε ευρέα όρια αναλόγως των εδαφών, η δε αναλογία οργανικού φωσφόρου προς ανόργανο κυμαίνεται επίσης σε ευρέα όρια. Στο επιφανειακό έδαφος που βρίσκεται ο οργανικός αποτελεί συνήθως το 1/3 του συνολικού P , μπορεί όμως να κυμανθεί από 0,3 έως 95%.
Η ανόργανη μορφή του P προέρχεται από τα μητρικά πετρώματα και βρίσκεται σε διάφορα βάθη και υπό διάφορες μορφές όπως κρυσταλλική, άμορφη ή κολλοειδή. Συναντάται υπό μορφή αλάτων Ca, Mg, Fe, Al ή ως υδροξύλια Al kai Fe.
H πλέον αφομοιώσιμη μορφή του αποτελεί το φωσφορικό μονοασβέστιο το οποίο είναι διαλυτό στο νερό και ακολουθεί το διασβέστιο το οποίο είναι διαλυτό στο κιτρικό οξύ.
Η ποσότητα των ιόντων – PO4 στο υδατικό διάλυμα είναι πολύ μικρή ( 0,02 – 0.05kg/στρεμ. ) και βρίσκεται σε ισορροπία με τον P που είναι προσροφημένος στα κολλοειδή του εδάφους με δυνατότητα αμφίδρομης εναλλαγής του. Η κινητικότητα αυτών των ιόντων στο έδαφος είναι πολύ μικρή γιατί δεσμεύονται εύκολα. Έτσι, πλούσιο έδαφος σε P χαρακτηρίζεται αυτό που έχει άνω από 120kg/στρεμ. αφομοιώσιμο P, μέσο έδαφος σε P αυτό που περιέχει 40 – 120 kg/στρεμ. και πτωχό αυτό που έχει τιμή κάτω από 40kg/στρεμ.
Οι σημαντικότερες απώλειες του εδαφικού φωσφόρου οφείλονται στους παρακάτω λόγους :
- Αποκομιδή προϊόντων : Ο φώσφορος που προσλαμβάνουν οι διάφορες καλλιέργειες κυμαίνεται σε 0,5 – 2,5kg/στρεμ. Μέρος αυτού του φωσφόρου επιστρέφει στο έδαφος με τα φυτικά υπολείμματα. Έτσι υπολογίζεται τελικά ότι απομακρύνονται περίπου 0,5kg/στρεμ.
- Έκπλυση : Λόγω της μικρής διαλυτότητας του P και της δέσμευσης του από τα κολλοειδή του εδάφους, οι απώλειες από την έκπλυση είναι πολύ περιορισμένες για κάθε χρόνο. Μακροχρόνια όμως και ιδιαίτερα σε περιοχές με μεγάλη βροχόπτωση και σε αμμώδη εδάφη είναι υπολογίσιμες. Επίσης, ένα ποσοστό που προστίθεται με λίπανση εκπλύνεται παρόλο που δεσμεύεται εύκολα ο P στο έδαφος.
- Διάβρωση : Προκαλεί τη μεγαλύτερη απώλεια P γιατί απομακρύνει το επιφανειακό έδαφος στο οποίο υπάρχει το μεγαλύτερο ποσοστό αφομοιώσιμου P, κυρίως οργανικού. Τα αποκαλυπτόμενα στρώματα εδάφους περιέχουν δυσδιάλυτο P ο οποίος μετατρέπεται σιγά σιγά σε διαλυτό, ώστε μακροχρόνια να έχουμε αναπλήρωση μερικών απωλειών.
